1396/9/5، 04:08 عصر
بهتر است برای شروع از یک مارک معتبر و شناخته شده استفاده نمایید. در حال حاضر شرکت های اصلی تولیدکننده ساز دهنی در4 کشور دنیا متمرکز شده اند:
1- کشور آلمان که قدیمی ترین و بزرگترین تولید کننده ساز دهنی در سطح دنیا است. دو شرکت هونر (Hohner) و سایدل (Seydel) در این کشور قرار دارند.
2- کشور ژاپن که دو شرکت سوزوکی (Suzuki) و تمبو (Tombo) در آن به تولید سازدهنی مشغولند . سازدهنی های دیاتونیک شرکت تمبو با نام تجاری Lee Oskar عرضه می شوند.
3- کشور برزیل که یادآور مارک های خوبی مانند هرینگ (Hering) و بندز (Bends) می باشد.
4- کشور چین که شرکت های زیادی در آن به تولید سازدهنی می پردازند ولی دو کارخانه سوان (Swan) و گلدن کاپ (Golden Cup) نسبتاً شناخته شده ترند و محصولاتشان کیفیت بهتری دارد.
در حال حاضر تقریباً تمامی مارک ها و برندهای فوق در داخل ایران وجود دارند (البته سازدهنی های برزیلی کمتر در بازار یافت می شوند) و با کمی جستجو قابل تهیه هستند. تجربه شخصی نگارنده نشان داده است که مارک های خوب موجود در بازار ایران منحصر به همین چندتایی است که نام بردیم و با اینکه سازدهنی های بسیار متنوعی با مارک های دیگر (به خصوص محصولاتی که ساخت چین هستند) نیز وجود دارند خریداری آنها را توصیه نمی کنیم. چون سازهای بی کیفیت هم صدای مناسب و دلنشینی ندارند و هم اجرای تکنیک های مختلف نوازندگی با این گونه سازها دشوار و حتی غیرممکن می باشد.
حالا ببینیم چه "مدلی" برای خرید مناسب است . با سازدهنی دیاتونیک شروع می کنیم.
ساز دهنی دیاتونیک : کدام مدل بهتر است؟
همان طور که گفتیم، یک نوازنده مبتدی لازم نیست به سراغ یک ساز خیلی گران قیمت که از بهترین کیفیت برخوردار باشد برود. ولی از آن طرف، لازم است که نوازنده مبتدی از سازهای نامرغوب و بی کیفیت اجتناب نماید تا در اثر نقائص و ایرادهایی مانند صدای بد و نامناسب ساز یا ناتوانی در اجرای تکنیک های مختلف از ادامه فراگیری هنر نوازندگی سازدهنی دلسرد و سرخورده نشود. طبعاً به نظر می رسد برای این گروه از نوازندگان ، انتخاب و خرید یک سازدهنی «معمولی» اقدامی معقول تر و به صرفه تر باشد.
با این که تولیدکنندگان چینی (به خصوص شرکت Swan) در سالهای اخیر موفق به عرضه سازدهنی های کروماتیک نسبتاً خوبی با قیمت مناسب شده اند ، ولی در مورد سازدهنی دیاتونیک توفیق چندانی نداشته اند یا حداقل مدل هایی که وارد کشور می شوند کیفیت مطلوبی ندارند ، حتی برای نوازندگان مبتدی! بنابراین در مورد سازدهنی دیاتونیک توصیه ما این است که دور محصولات چینی را خط بکشید و به سراغ تولیدات کشورهای آلمان ، ژاپن و یا برزیل بروید.
بیشتر این شرکتها سازدهنی هایی با کیفیت مناسب تولید می کنند که با قیمتی بین 35-20 هزار تومان قابل تهیه اند. البته محصولات شرکت سایدل (Seydel) قیمت بالاتری دارند (3-2 برابر مدل های مشابه از شرکت های دیگر) و علت آن هم این است که در سازدهنی های ساخت این شرکت به جای آلیاژهای برنج یا برنز، از فولاد ضد زنگ (Stainless steel) برای ساخت تیغه ها یا زبانه (Reed) های فلزی استفاده می شود که طول عمر و دوام بیشتری دارند.
این که در این محدوده از قیمت کدام مدل می تواند انتخاب بهتری باشد ، تا حد زیادی سلیقه ای است و نمی توان یک مدل خاص را به عنوان مناسب ترین انتخاب به همه افراد توصیه کرد . شاید مهمترین جنبه این انتخاب توجه به نوع و جنس صدای سازدهنی باشد : سازی را انتخاب کنید که از صدای آن خوشتان می آید!
مساله دیگری که بهتر است به آن توجه شود، جنس بدنه (Comb) سازدهنی است. نوازندگان مبتدی بهتر است سازی با بدنه پلاستیکی خریداری نمایند چون سازدهنی هایی که جنس بدنه شان از فلز است بیش از حد سنگین هستند و قیمتشان نیز بیشتر است . سازدهنی های با بدنه چوبی هم (مانند مدل Marine Band 1896 ) مشکلات خاص خود را دارند . چون سازدهنی هایی که بدنه چوبی دارند رطوبت موجود در دهان نوازنده را به خود جذب می کنند و در نتیجه برآمدگی هایی در بدنه آنها ایجاد می شود که می تواند منجر به ایجاد سوزش یا درد و حتی زخمی شدن لب های نوازنده گردد . البته این مشکل در مورد برخی سازدهنی های جدیدی که در طی چند سال اخیر تولید شده اند (مانند مدل های Marine Band Deluxe یا Marine Band Crossover ) تا حدی برطرف شده است .
عامل تعیین کننده دیگری که در موقع انتخاب سازدهنی باید در نظر داشت میزان نشتی هوا (Air Leak) در آن است . منظور از اصطلاح «نشتی هوا» میزان هوای به هدر رفته در زمان نواختن ساز دهنی است که از اطراف زبانه های سازدهنی یا صفحات زبانه دار (Reedplates) عبور می کند و یا از طریق قطعه دهنی (Mouthpiece) در سازدهنی کروماتیک هرز می رود بدون این که در به ارتعاش درآوردن زبانه های فلزی و تولید صوت نقش داشته باشد . توجه داشتن به میزان نشتی هوا در یک سازدهنی اهمیت خاصی دارد چرا که در صورت زیاد بودن میزان نشتی هوا ، نواختن آن سازدهنی نفس بیشتری از نوازنده می گیرد و یادگیری برخی تکنیک ها (مانند تکنیک Bending) با آن نیاز به تلاش و تقلای بیشتری دارد . اگر در نواختن سازدهنی دیاتونیک جدی هستید و می خواهید مهارت تکنیکی خود را در نواختن این نوع سازدهنی افزایش دهید ، حتما لازم است که تکنیک بندینگ (Bending) را به خوبی یاد بگیرید و برای این کار باید از سازدهنی هایی استفاده کنید که نشتی هوای کمی داشته باشند و به خوبی بند (Bend) شوند .
در بین سازدهنی های معمولی ، محصولات ساخت شرکت Suzuki نشتی هوای کمتری دارند و مدل هایی مانند Bluesmaster (مدل شماره MR-250 ) یا Harpmaster (مدل شماره MR-200 ) با قیمتی در حدود 30-25 هزار تومان از این نظر مناسب هستند . خوشبختانه مدل بلوزمستر (Bluesmaster) در داخل کشور هم قابل تهیه است اما فکر نمی کنم در حال حاضر مدل هارپ مستر (Harpmaster) هم به شکل گسترده ای در ایران موجود باشد . به خاطر داشته باشید که مدل Folkmaster از این شرکت که در کشور چین ساخته می شود و با قیمتی در حدود 12-10 هزار تومان قابل تهیه است ، کیفیت خوبی ندارد . شرکت Hohner هم مدلی با نام Silver Star ارائه کرده است که ساخت چین است و در همین محدوده قیمت عرضه می شود . این مدل های ارزان قیمت نشتی هوای زیادی دارند و برای یادگیری تکنیک Bending (که مهمترین تکنیک نوازندگی برای سازدهنی دیاتونیک محسوب می شود) مناسب نیستند.
البته به یک نکته عملی جالب هم در مورد این مدل های ارزان قیمت (مانند Folkmaster و Silver Star ) می توان اشاره کرد : معمولا نوازندگان مبتدی در شروع یادگیری تکنیک بندینگ (Bending) ، به خاطر ناآشنا بودن با نحوه اجرای این تکنیک فشار زیادی بر زبانه های فلزی سازدهنی وارد می کنند که این امر منجر به خراب شدن زودرس سازدهنی می شود. در واقع اکثر نوازندگان تازه کار حداقل یک یا دو سازدهنی دیاتونیک را در راه فراگیری تکنیک بندینگ قربانی می کنند ! به همین خاطر برخی از نوازندگان عقیده دارند که برای شروع به یادگیری تکنیک بندینگ بهتر است از این مدل های ارزان قیمت استفاده کرد و پس از این که نوازنده با اصول مقدماتی این تکنیک آشنا شد به سراغ مدل هایی با کیفیت مرغوب تر برود و مراحل پیشرفته تکنیک بندینگ را بر روی آنها تمرین نماید .
در بین محصولات شرکت Hohner مدل های Proharp و Bluesharp معمولاً نشتی هوای زیادی دارند ولی مدل های Big River و Special 20 وضعیت بهتری دارند.
=>=>=> برای آشنایی بیشتر با جنس صدای این دو مدل آخر به کلیپ های صوتی ارائه شده در وب سایت شرکت هونر گوش دهید: نمونه صدای مدلBig River – نمونه صدای مدل Special 20 . تا جایی که ما خبر داریم این دو مدل در سال های اخیر کمتر در ایران موجود بوده است و گرنه یکی از انتخاب های مناسب برای نوازندگان مبتدی به شمار می روند .
اخیرا دو مدل جدید توسط این شرکت با نام های Allan Scott signature و 150th Anniversary معرفی شده اند
1- کشور آلمان که قدیمی ترین و بزرگترین تولید کننده ساز دهنی در سطح دنیا است. دو شرکت هونر (Hohner) و سایدل (Seydel) در این کشور قرار دارند.
2- کشور ژاپن که دو شرکت سوزوکی (Suzuki) و تمبو (Tombo) در آن به تولید سازدهنی مشغولند . سازدهنی های دیاتونیک شرکت تمبو با نام تجاری Lee Oskar عرضه می شوند.
3- کشور برزیل که یادآور مارک های خوبی مانند هرینگ (Hering) و بندز (Bends) می باشد.
4- کشور چین که شرکت های زیادی در آن به تولید سازدهنی می پردازند ولی دو کارخانه سوان (Swan) و گلدن کاپ (Golden Cup) نسبتاً شناخته شده ترند و محصولاتشان کیفیت بهتری دارد.
در حال حاضر تقریباً تمامی مارک ها و برندهای فوق در داخل ایران وجود دارند (البته سازدهنی های برزیلی کمتر در بازار یافت می شوند) و با کمی جستجو قابل تهیه هستند. تجربه شخصی نگارنده نشان داده است که مارک های خوب موجود در بازار ایران منحصر به همین چندتایی است که نام بردیم و با اینکه سازدهنی های بسیار متنوعی با مارک های دیگر (به خصوص محصولاتی که ساخت چین هستند) نیز وجود دارند خریداری آنها را توصیه نمی کنیم. چون سازهای بی کیفیت هم صدای مناسب و دلنشینی ندارند و هم اجرای تکنیک های مختلف نوازندگی با این گونه سازها دشوار و حتی غیرممکن می باشد.
حالا ببینیم چه "مدلی" برای خرید مناسب است . با سازدهنی دیاتونیک شروع می کنیم.
ساز دهنی دیاتونیک : کدام مدل بهتر است؟
همان طور که گفتیم، یک نوازنده مبتدی لازم نیست به سراغ یک ساز خیلی گران قیمت که از بهترین کیفیت برخوردار باشد برود. ولی از آن طرف، لازم است که نوازنده مبتدی از سازهای نامرغوب و بی کیفیت اجتناب نماید تا در اثر نقائص و ایرادهایی مانند صدای بد و نامناسب ساز یا ناتوانی در اجرای تکنیک های مختلف از ادامه فراگیری هنر نوازندگی سازدهنی دلسرد و سرخورده نشود. طبعاً به نظر می رسد برای این گروه از نوازندگان ، انتخاب و خرید یک سازدهنی «معمولی» اقدامی معقول تر و به صرفه تر باشد.
با این که تولیدکنندگان چینی (به خصوص شرکت Swan) در سالهای اخیر موفق به عرضه سازدهنی های کروماتیک نسبتاً خوبی با قیمت مناسب شده اند ، ولی در مورد سازدهنی دیاتونیک توفیق چندانی نداشته اند یا حداقل مدل هایی که وارد کشور می شوند کیفیت مطلوبی ندارند ، حتی برای نوازندگان مبتدی! بنابراین در مورد سازدهنی دیاتونیک توصیه ما این است که دور محصولات چینی را خط بکشید و به سراغ تولیدات کشورهای آلمان ، ژاپن و یا برزیل بروید.
بیشتر این شرکتها سازدهنی هایی با کیفیت مناسب تولید می کنند که با قیمتی بین 35-20 هزار تومان قابل تهیه اند. البته محصولات شرکت سایدل (Seydel) قیمت بالاتری دارند (3-2 برابر مدل های مشابه از شرکت های دیگر) و علت آن هم این است که در سازدهنی های ساخت این شرکت به جای آلیاژهای برنج یا برنز، از فولاد ضد زنگ (Stainless steel) برای ساخت تیغه ها یا زبانه (Reed) های فلزی استفاده می شود که طول عمر و دوام بیشتری دارند.
این که در این محدوده از قیمت کدام مدل می تواند انتخاب بهتری باشد ، تا حد زیادی سلیقه ای است و نمی توان یک مدل خاص را به عنوان مناسب ترین انتخاب به همه افراد توصیه کرد . شاید مهمترین جنبه این انتخاب توجه به نوع و جنس صدای سازدهنی باشد : سازی را انتخاب کنید که از صدای آن خوشتان می آید!
مساله دیگری که بهتر است به آن توجه شود، جنس بدنه (Comb) سازدهنی است. نوازندگان مبتدی بهتر است سازی با بدنه پلاستیکی خریداری نمایند چون سازدهنی هایی که جنس بدنه شان از فلز است بیش از حد سنگین هستند و قیمتشان نیز بیشتر است . سازدهنی های با بدنه چوبی هم (مانند مدل Marine Band 1896 ) مشکلات خاص خود را دارند . چون سازدهنی هایی که بدنه چوبی دارند رطوبت موجود در دهان نوازنده را به خود جذب می کنند و در نتیجه برآمدگی هایی در بدنه آنها ایجاد می شود که می تواند منجر به ایجاد سوزش یا درد و حتی زخمی شدن لب های نوازنده گردد . البته این مشکل در مورد برخی سازدهنی های جدیدی که در طی چند سال اخیر تولید شده اند (مانند مدل های Marine Band Deluxe یا Marine Band Crossover ) تا حدی برطرف شده است .
عامل تعیین کننده دیگری که در موقع انتخاب سازدهنی باید در نظر داشت میزان نشتی هوا (Air Leak) در آن است . منظور از اصطلاح «نشتی هوا» میزان هوای به هدر رفته در زمان نواختن ساز دهنی است که از اطراف زبانه های سازدهنی یا صفحات زبانه دار (Reedplates) عبور می کند و یا از طریق قطعه دهنی (Mouthpiece) در سازدهنی کروماتیک هرز می رود بدون این که در به ارتعاش درآوردن زبانه های فلزی و تولید صوت نقش داشته باشد . توجه داشتن به میزان نشتی هوا در یک سازدهنی اهمیت خاصی دارد چرا که در صورت زیاد بودن میزان نشتی هوا ، نواختن آن سازدهنی نفس بیشتری از نوازنده می گیرد و یادگیری برخی تکنیک ها (مانند تکنیک Bending) با آن نیاز به تلاش و تقلای بیشتری دارد . اگر در نواختن سازدهنی دیاتونیک جدی هستید و می خواهید مهارت تکنیکی خود را در نواختن این نوع سازدهنی افزایش دهید ، حتما لازم است که تکنیک بندینگ (Bending) را به خوبی یاد بگیرید و برای این کار باید از سازدهنی هایی استفاده کنید که نشتی هوای کمی داشته باشند و به خوبی بند (Bend) شوند .
در بین سازدهنی های معمولی ، محصولات ساخت شرکت Suzuki نشتی هوای کمتری دارند و مدل هایی مانند Bluesmaster (مدل شماره MR-250 ) یا Harpmaster (مدل شماره MR-200 ) با قیمتی در حدود 30-25 هزار تومان از این نظر مناسب هستند . خوشبختانه مدل بلوزمستر (Bluesmaster) در داخل کشور هم قابل تهیه است اما فکر نمی کنم در حال حاضر مدل هارپ مستر (Harpmaster) هم به شکل گسترده ای در ایران موجود باشد . به خاطر داشته باشید که مدل Folkmaster از این شرکت که در کشور چین ساخته می شود و با قیمتی در حدود 12-10 هزار تومان قابل تهیه است ، کیفیت خوبی ندارد . شرکت Hohner هم مدلی با نام Silver Star ارائه کرده است که ساخت چین است و در همین محدوده قیمت عرضه می شود . این مدل های ارزان قیمت نشتی هوای زیادی دارند و برای یادگیری تکنیک Bending (که مهمترین تکنیک نوازندگی برای سازدهنی دیاتونیک محسوب می شود) مناسب نیستند.
البته به یک نکته عملی جالب هم در مورد این مدل های ارزان قیمت (مانند Folkmaster و Silver Star ) می توان اشاره کرد : معمولا نوازندگان مبتدی در شروع یادگیری تکنیک بندینگ (Bending) ، به خاطر ناآشنا بودن با نحوه اجرای این تکنیک فشار زیادی بر زبانه های فلزی سازدهنی وارد می کنند که این امر منجر به خراب شدن زودرس سازدهنی می شود. در واقع اکثر نوازندگان تازه کار حداقل یک یا دو سازدهنی دیاتونیک را در راه فراگیری تکنیک بندینگ قربانی می کنند ! به همین خاطر برخی از نوازندگان عقیده دارند که برای شروع به یادگیری تکنیک بندینگ بهتر است از این مدل های ارزان قیمت استفاده کرد و پس از این که نوازنده با اصول مقدماتی این تکنیک آشنا شد به سراغ مدل هایی با کیفیت مرغوب تر برود و مراحل پیشرفته تکنیک بندینگ را بر روی آنها تمرین نماید .
در بین محصولات شرکت Hohner مدل های Proharp و Bluesharp معمولاً نشتی هوای زیادی دارند ولی مدل های Big River و Special 20 وضعیت بهتری دارند.
=>=>=> برای آشنایی بیشتر با جنس صدای این دو مدل آخر به کلیپ های صوتی ارائه شده در وب سایت شرکت هونر گوش دهید: نمونه صدای مدلBig River – نمونه صدای مدل Special 20 . تا جایی که ما خبر داریم این دو مدل در سال های اخیر کمتر در ایران موجود بوده است و گرنه یکی از انتخاب های مناسب برای نوازندگان مبتدی به شمار می روند .
اخیرا دو مدل جدید توسط این شرکت با نام های Allan Scott signature و 150th Anniversary معرفی شده اند