1396/9/14، 05:48 عصر
درویشخان با نام اصلی غلامحسین درویش (۱۲۵۱ تهران - ۲ آذر ۱۳۰۵تهران) از هنرمندان نامی و استادان موسیقی سنتی ایرانی در اواخر دوره قاجاریان است. درویشخان را نخستین قربانی سوانح رانندگی در ایران میدانند.
غلامحسین درویش، در سال ۱۲۵۱ هجری خورشیدی در تهران زاده شد. پدرش حاجی بشیر از تاتهای طالقان (زیدشت) و مادرش از ترکمانان بود. علت شهرت وی به نام درویش خان، این بود که پدرش هنگام صدا زدن وی، از لفظ «درویش» استفاده میکرد و همین نام بعدها به عنوان نام خانوادگی غلامحسین برگزیده شد و او به درویش خان یا غلامحسین خان درویش معروف شد.
غلامحسین به دربار شاه رفتوآمد داشت و ساز نوازندگان را میشنید. سپس پیش آقا حسینقلی به تکمیل فن خود پرداخت و بعد از سالها تمرین در نواختن تار و به ویژه سهتار مهارت یافت و بهترین شاگرد استاد خود شد. در این دوران، آشنایی با برادر بزرگتر آقا حسینقلی، میرزا عبدالله فراهانی که نوازنده تار و سهتار بود، به کار او غنای بیشتری بخشید.
با ظهور جنبش مشروطه ایران در نخستین کنسرتهایی که در انجمن اخوت تشکیل شد وی سمت ریاست و رهبری ارکستر را داشت.
در آغاز، آهنگسازی به شیوه نو توسط علیاکبر شیدا متخلص به شیدای شیرازی و عارف قزوینی آغاز شده بود. آن دو، آهنگسازی را به صورت اصولی نیاموخته بودند و تصنیفها را بر اساس ذوق و احساس خود میساختند و خود بر آنها شعر مینهادند و خود نیز آنها را میخواندند.
اما این سبک موسیقی، توسط درویشخان به صورت یک حرفه مستقل هنری در آمد. زیرا او علاوه بر ردیف سنتی، با مبانی موسیقی بینالمللی آشنا شده بود و بر اساس این دانش، آهنگ میساخت. از سوی دیگر، به جای اینکه خود، آهنگ بخواند خوانندگان حرفهای آنها را اجرا میکردند. علاوه بر این، آهنگهای او با شعر شاعران حرفهای خوانده شده و برای نواختن، از ارکستری که خود او در انجمن اخوت بنیان گذاشته بود بهره میگرفته است.
سعدی حسنی در کتاب "تاریخ موسیقی" درباره پیدایش موسیقی نوین ایران مینویسد: «نخستین تحول واقعی موسیقی را غلامحسین درویش آغاز کرد.»
پدر درویشخان، که کمی با موسیقی آشنا بود و سهتار مینواخت، او را در ده سالگی به شعبه موسیقی مدرسه نظام، وابسته به دارالفنون، سپرد که به سرپرستی موسیو لومر (آلفرد ژان باتیست لومر) فرانسوی ایجاد شده بود.او در دارالفنون به فراگیری خط موسیقی و نواختن شیپور و طبل کوچک مشغول و با موسیقی اروپایی آشنا شد.در زمان تحصیل، متوجه یکنواخت بودن موسیقی ایرانی شد. به این جهت، آواز را که تا آن زمان بدون ضرب و طولانی بود، خلاصه و به صورت ضربی در آورده و از ضربآهنگهای تازه و گاه برگرفته از موسیقی اروپایی استفاده کرد. او به «درآمد» که پیش از آواز نواخته میشد قطعه ضربی دیگری به نام "پیش درآمد" افزود.
دو سفر درویش به لندن و تفلیس، به همراه حسین طاهرزاده، عبدالله دوامی، ابوالحسن اقبالآذر و مشیر همایون شهردار باعث آشنایی بیشتر با آهنگهای غربی و افزایش میل او به نوآوری و آفرینش قطعات تازه و دلپذیری شد که ساختار ضربآهنگ آنها در موسیقی ایران سابقه نداشت. او نام این قطعات را والس، مارش و پولکا نهاد. این کار باعث ایجاد فضای تازه در موسیقی ایران و دعوت کمپانیهای صفحه پرکنی خارجی از هنرمندان برای ضبط خواندهها و نواختههایشان به اروپا شد.
غلامحسین درویش، در سال ۱۲۵۱ هجری خورشیدی در تهران زاده شد. پدرش حاجی بشیر از تاتهای طالقان (زیدشت) و مادرش از ترکمانان بود. علت شهرت وی به نام درویش خان، این بود که پدرش هنگام صدا زدن وی، از لفظ «درویش» استفاده میکرد و همین نام بعدها به عنوان نام خانوادگی غلامحسین برگزیده شد و او به درویش خان یا غلامحسین خان درویش معروف شد.
غلامحسین به دربار شاه رفتوآمد داشت و ساز نوازندگان را میشنید. سپس پیش آقا حسینقلی به تکمیل فن خود پرداخت و بعد از سالها تمرین در نواختن تار و به ویژه سهتار مهارت یافت و بهترین شاگرد استاد خود شد. در این دوران، آشنایی با برادر بزرگتر آقا حسینقلی، میرزا عبدالله فراهانی که نوازنده تار و سهتار بود، به کار او غنای بیشتری بخشید.
با ظهور جنبش مشروطه ایران در نخستین کنسرتهایی که در انجمن اخوت تشکیل شد وی سمت ریاست و رهبری ارکستر را داشت.
در آغاز، آهنگسازی به شیوه نو توسط علیاکبر شیدا متخلص به شیدای شیرازی و عارف قزوینی آغاز شده بود. آن دو، آهنگسازی را به صورت اصولی نیاموخته بودند و تصنیفها را بر اساس ذوق و احساس خود میساختند و خود بر آنها شعر مینهادند و خود نیز آنها را میخواندند.
اما این سبک موسیقی، توسط درویشخان به صورت یک حرفه مستقل هنری در آمد. زیرا او علاوه بر ردیف سنتی، با مبانی موسیقی بینالمللی آشنا شده بود و بر اساس این دانش، آهنگ میساخت. از سوی دیگر، به جای اینکه خود، آهنگ بخواند خوانندگان حرفهای آنها را اجرا میکردند. علاوه بر این، آهنگهای او با شعر شاعران حرفهای خوانده شده و برای نواختن، از ارکستری که خود او در انجمن اخوت بنیان گذاشته بود بهره میگرفته است.
سعدی حسنی در کتاب "تاریخ موسیقی" درباره پیدایش موسیقی نوین ایران مینویسد: «نخستین تحول واقعی موسیقی را غلامحسین درویش آغاز کرد.»
پدر درویشخان، که کمی با موسیقی آشنا بود و سهتار مینواخت، او را در ده سالگی به شعبه موسیقی مدرسه نظام، وابسته به دارالفنون، سپرد که به سرپرستی موسیو لومر (آلفرد ژان باتیست لومر) فرانسوی ایجاد شده بود.او در دارالفنون به فراگیری خط موسیقی و نواختن شیپور و طبل کوچک مشغول و با موسیقی اروپایی آشنا شد.در زمان تحصیل، متوجه یکنواخت بودن موسیقی ایرانی شد. به این جهت، آواز را که تا آن زمان بدون ضرب و طولانی بود، خلاصه و به صورت ضربی در آورده و از ضربآهنگهای تازه و گاه برگرفته از موسیقی اروپایی استفاده کرد. او به «درآمد» که پیش از آواز نواخته میشد قطعه ضربی دیگری به نام "پیش درآمد" افزود.
دو سفر درویش به لندن و تفلیس، به همراه حسین طاهرزاده، عبدالله دوامی، ابوالحسن اقبالآذر و مشیر همایون شهردار باعث آشنایی بیشتر با آهنگهای غربی و افزایش میل او به نوآوری و آفرینش قطعات تازه و دلپذیری شد که ساختار ضربآهنگ آنها در موسیقی ایران سابقه نداشت. او نام این قطعات را والس، مارش و پولکا نهاد. این کار باعث ایجاد فضای تازه در موسیقی ایران و دعوت کمپانیهای صفحه پرکنی خارجی از هنرمندان برای ضبط خواندهها و نواختههایشان به اروپا شد.